فشار خون بالا

پرستاران توانمند ایران

پرستار پيشتاز خدمت در عرصه سلامت

پر فشاری خون (HYPERTENSION): به فشار خون بالاتر از 140/90 اطلاق میگردد.

فشار خون بالا به دو علت ایجاد میشود:

1- هنگامی که حجم خون در رگهای سالم افزایش می یابد.
2- هنگامی که حجم خون طبیعی از رگهای تنگ عبور میکند.

نکته: در افراد دیابتی فشار خون بالاتر از 130/85 فشار خون بالا محسوب میگردد.

نکته: در افراد بالای 60 سال فشار خون 160/90 قابل تحمل بوده و فشار خون 140/90 ایده آل است.

انواع پر فشاری خون:

1- فشار سیستولیک بالا (ISOLATED SYSTOLIC HYPERTENTION): در این حالت که اغلب در افراد مسن بروز میکند فشار دیاستولیک طبیعی بوده اما فشار سیستولیک افزایش می یابد. عاملی مهم در بروز بیماریهای حاد قلبی همچون سکته و حمله قلبی میباشد، بویژه در افراد مسن و میانسال. هر چه این شکاف بیشتر باشد یعنی فشار دیاستولی طبیعی اما فشار سیستولی از میزان طبیعی بالاتر باشد، خطر نیز بیشتر خواهد بود. این پرفشاری فرم شایع پرفشاری در افراد بالای 60-50 سال میباشد (90 درصد)

2- فشار دیاستولیک بالا: در این حالت فشار سیستولیک طبیعی اما فشار دیاستولی افزایش یافته است. این فرم پر فشاری بیشتر جوانان را درگیر میکند. عاملی مهم در بروز حملات قلبی و سکته میباشد، به ویژه در جوانان و همه افرادی که به پرفشاری وخیم و حاد دچار هستند.

3- پر فشاری خون که هر دو فشار سیستولی و دیاستولی افزایش می یابد.

نکته: فشار خون بالای کاذب موسوم به "فشار خون روپوش سفید" زمانی روی میدهد که بیمار با مشاهده پزشک مضطرب شده و فشار خونش بطور کاذب و غیر واقعی بالا می رود.

نکته: زمانی که پزشک در مورد میزان دقیق فشار خون بیمار تردید دارد از مونیتور های 24 ساعته سیار بهره میگیرد. این فشارسنجها قابل حمل بوده و با باطری کار میکنند که به کمر بیمار متصل گشته و کیسه بازوبند به بازو بسته میگردد. این دستگاه بطور مستمر و پیوسته فشار خون بیمار را در طی 24 تا 48 ساعت ثبت میکند.

نکته: فشار خون بالای کاذب دیگری نیز وجود دارد که در افراد سالخورده مشاهده میگردد. در این حالت شریان بازویی بیمار تا حدی سخت است که با کیسه بازوبند نمیتوان آن را فشرده ساخت بنابراین فشار خون دقیق اندازه گیری نمیشود.

نکته: صحبت کردن حین اندازه گیری فشار خون، کیسه بازوبند خیلی کوچک، مصرف کافئین قبل از تست همگی موجب پدید آمدن فشار خون بالای کاذب میگردند.

نکته: فعالیت بدنی پیش از اندازه گیری، ترک سیگار ناگهانی در افراد سیگاری موجب پدید آمدن فشار خون پایین کاذب میگردد.

نکته: فشار خون در افراد مبتلا به پرفشاری خون در زمستان اندکی افزایش می یابد.

نکته: فشار خون بالا افراد لاغر را بیشتر از افراد چاق در معرض خطرات سکته و حملات قلبی قرار می دهد.

نکته: فشار خون بالا باعث کاهش یافتن امید به زندگی (متوسط طول عمر) در سنین مختلف میگردد. به جدول زیر توجه کنید:

(تصوير در صفحه اول)

تقسیم بندی پرفشاری خون:

1- پرفشاری اولیه (PRIMARY H.): فاقد علت شناخته شده میباشند. 90-85 درصد افراد با فشار خون بالا دارای پرفشاری اولیه میباشند. در این نوع از پرفشاری خون عوامل ناشناخته ای همچون ناهنجاریهای وراثتی موجب افزایش مقاومت رگها در برابر جریان خون ناشی از تنگی خون، افزایش یافتن برونده قلب و افزایش حجم خون، میگردد.

2- پرفشاری ثانویه (SECONDARY H.): واجد علت شناخته شده میباشند.15-10 درصد افراد با فشار خون بالا دارای پرفشاری ثانویه میباشند. علل ها:

* اختلالات و آسیب های کلیوی که آب و نمک به اندازه کافی دفع نمیگردند. مثل: التهاب کلیه ها، صدمه به کلیه ها و تنگی سرخرگ تغذیه کننده کلیه. (10-5 درصد)

* اختلالات هورمونی: نشانگان کوشینگ که درآن ترشح کورتیزول افزایش می یابد-پر کاری تیروئید-وجود تومور در غده آدرنال (فوق کلیوی) که باعث ترشح بیش از حد آلدوسترون میگردد-وجود تومور در غده آدرنال (PHEOCHROMOCYTOMA) که ترشح اپی نفرین و نوراپی نفرین افزایش می یابد-فشار خون بالا در دوران حاملگی(PREECLAMPSIA).

* مصرف قرصهای ضد بارداری-داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی در بلند مدت(ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین، مفنامیک اسید)-کورتیکو استروئیدها-کوکائین-الکل-آمفی تامین-اریتروپویتین-سیکلوسپورین و مصرف زیاد شیرین بیان.

* تصلب شرایین (سخت شدن رگها) ریسک پرفشاری خون را افزایش میدهد. سختی عروق از خاصیت ارتجاعی (انعطاف پذیری) رگها میکاهد که موجب بالا رفتن فشار خون می شود. پر فشاری خون نیز روند سخت شدن رگها را تسریع و تشدید میکند.

* تنگی سرخرگ آئورت.

* مسمومیت با سرب.

نکته: چاقی، سبک زندگی بدون تحرک، استرس، استعمال سیگار، مصرف الکل و نمک بیش از اندازه در شکل گیری پرفشاری خون دخیل میباشند.

علایم پرفشاری خون:

معمولا بدون علامت میباشد از اینرو از آن به عنوان "قاتل خاموش" یاد می کنند. اما سردرد، سرگیجه، خون دماغ، برافروختگی رخسار، خستگی، دمدمی مزاجی، تکرار ادرار، گرفتگی عضلات میتواند علایم پرفشاری خون باشند. اما به خاطر داشته باشید که این علایم در افراد سالم نیز ممکن است بروز کند.

نکته: در پرفشاری و خیم وشدید درمان نشده دارای علامت میباشد چراکه به مغز، چشمها، قلب و کلیه ها آسیب میرساند. علایمی همچون سردرد، خستگی، تهوع، استفراغ، تنگی نفس، بی قراری، تاری دید.

نکته: فشار خون خیلی بالا موجب ورم مغز میگردد که این حالت باعث تشدید سردرد، تهوع، استفراغ، خواب آلودگی، گیجی، تشنج،ب ی خوابی و اغما میگردد که به درمان اورژانسی نیاز دارد.

نکته: چنانچه فشار خون بالا ناشی از وجود تومور در غده ادرنال باشد از آنجایی که سطح اپی نفرین و نوراپی نفرین افزایش می یابند علایمی همچون سردرد شدید، اضطراب، تپش قلب، تعریق شدید، لرز ورنگ پریدگی پدید می آید.

اقدامات تشخیصی:

شامل اندازه گیری فشار خون-معاینات بالینی-بررسی سوابق و شرح حال بیمار-نوار قلب-معاینه شبیکه چشم-آزمایش خون وادرار-عکسبرداری های پزشکی از کلیه ها وقفسه سینه.

خطرات پرفشاری خون:

1- فشار خون بالای درمان نشده ریسک ابتلا به عوارض قلبی (نارسایی، حمله و سکته قلبی)، نارسایی کلیوی و سکته را افزایش میدهد.

2- آسیب به شریانها: شریانها در پرفشاری خون سخت تر شده، رسوب چربی بر دیواره داخلی عروق افزایش می یابد.

3- هنگامی که فشار خون از 140/90 فراتر می رود قلب ناچار است برای پمپ کردن خون سخت تر فعالیت کند. همین امر موجب بزرگ و ضخیم شدن دیواره های قلب(هیپرتروفی) میگردد. این بزرگی معمولا در طرف چپ قلب پدید می آید. بزرگ شدن قلب موجب میشود حفره های قلب بطور طبیعی و کارآمد متسع نشوند و در زمان استراحت و پر شدن مجدد قلب از خون دچار مشکل شده، انقباضات قلب ضعیف و ریتم قلب نامنظم گردد.

4- با بزرگ شدن قلب حجم خون ارسالی به کلیه ها کاهش یافته وکلیه ها نیز با نگهداری آب و نمک و عدم دفع آنها به آن واکنش نشان میدهند. همین امر موجب احتباس آب در بدن بویژه پاها و ششها میگردد.

5- تنگ شدن و یا پارگی عروق کلیه ها.

6- تنگی و یا پارگی عروق چشم که به نابینایی می انجامد.

7- پارگی و یا انسداد رگهای مغز که به سکته مغزی می انجامد.

8 -پرفشاری خون موجب افزایش دفع کلسیم از ادرار میگردد که به پوکی استخوان می انجامد.

علل و فاکتورهای ریسک

غیر قابل کنترل:

1- سن: به موازات افزایش سن ریسک ابتلا به فشار خون بالا نیز افزایش می یابد.
2- نژاد: پرفشاری خون در افراد سیاه پوست بیستر از سفید پوستان است.
3- جنس: در سنین جوانی ومیانسالی مردان بیشتر از زنان به پرفشاری خون مبتلا میشوند اما پس از یائسگی ( سن 60) خطر ابتلا به پرفشاری خون در زنان اندکی بیشتر ازمردان است.
4- وراثت: افرادی که خویشاوندان نزدیک و یا پدر و مادر آنها مبتلا به فشار خون بالا هستند بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارند.

قابل کنترل:

1- چاقی: هر قدر شما دچار اضافه وزن باشید، بدن شما به اکسیژن و خون بیشتری نیازمند است. بنابراین با افزایش حجم خون در گردش فشار بیشتری به رگها اعمال میگردد که افزایش فشار خون را در پی دارد. همچنین چاقی با کلسترول و تری گلیسرید بالا توام بوده و رسوب چربی به دیواره عروق و تشکیل پلاک و سخت شدن شریانها را در پی دارد.
2- بی تحرکی: افراد بی تحرک معمولا دارای تعداد ضربان وبرونده قلب بیشتری میباشند.
3- مصرف سیگار: ترکیبات شیمیایی موجود در سیگار به دیواره شریانهای آسیب وارد ساخته وباعث تشکیل پلاک میگردد.همچنین نیکوتین رگها را تنگ کرده وقلب را به فعالیت بیشتر وامی دارد.
4- مصرف زیاد سدیم و پتاسیم ناکافی: چنانچه پتاسیم کم مصرف کنید سدیم بیشتری در بدن شما انباشته میگردد.
5- افراد مبتلا به کلسترول بالا، دیابت و قطع تنفس حین خواب از ریسک بالاتری برخورداند.
6- مصرف الکل.
7- استرس و اضطراب: استرس موجب انقباض رگها و بالا رفتن فشار خون میگردد.

نکته: مصرف زیاد نمک بسیار مضر بوده و غیر از عارضه بالا رفتن فشار خون باعث: احتساب آب در پاها، تشدید روند پوکی استخوانها، آسم وب یماریهای کلیوی گردیده و با سرطان معده مرتبط می باشد.

نکته: نمک در غذاهای آماده، نان، غلات صبحانه، سوسیس و کالباس، سوپها، تنقلات شور(چیپس)، کنسروها، ساندویچها و پنیر موجود است.

درمان فشار خون بالا:

1- کاهش وزن در افراد چاق.

2- کاهش دریافت سدیم و نمک. دریافت سدیم روزانه باید در تمام افراد از جمله افراد کاملا سالم کمتر از 2 گرم (کمتر از یک قاشق چایخوری). نمک نیز بایستی کمتر از 5 گرم باشد.

3- ورزش وفعالیت بدنی منظم.30 دقیقه ورزش در 5 روز از هفته.

4- مصرف دانه ها ی کامل، میوه ها، سبزیجات، غذاهای کم چرب، مغزها فشار خون را کاهش میدهند.

5- مصرف پتاسیم، کلسیم و منیزیوم در کنترل فشار خون بالا ضروری میباشند. این مواد معدنی در موز، آوکادو، طالبی، انگور، زردآلو، شلیل، پرتغال، کاهو، گل کلم، مارچوبه، کدو، سیب زمینی، سویا، گوجه فرنگی، انبه، هلو و آناناس یافت میگردند.

6- کنترل استرس-خواب کافی-قطع مصرف مشروبات الکلی و کافئین، و استعمال سیگار.

7- مصرف امگا 3 و ویتامین C.

نکته: مصرف سیر و پیاز به کاهش فشار خون کمک میکند.

نکته: افراد سالم بایستی هر دو سال یک بار فشار خون خود را چک کنند. این مدت در افراد مبتلا به پرفشاری خون سالی یک مرتبه و در افراد با فشار خون خیلی بالا هفته ای یک بار میباشد.